Advies 15,9 uur, de verbindende rol van het raadslid in een vitale democratie, is de titel van het adviesrapport van de Raad voor het openbaar bestuur dat is uitgebracht op 21 april ’16. De titel houdt verband met het feit dat raadsleden gemiddeld 15,9 uur besteden aan hun raadswerk. De Raad concludeert: “Ze krijgen steeds meer te doen, maar er komt niet meer tijd beschikbaar. Daarom moeten er keuzes worden gemaakt”. De oplossing: “Gemeenteraadsleden dienen meer tijd te besteden aan de dialoog met de samenleving, en minder aan stapels documenten”.

Waanzin

De analyse die door de Raad is gemaakt is herkenbaar voor iedereen die dicht bij de lokale politiek staat. Het werk voor raadsleden is inhoudelijk complexer geworden; kijk maar naar wat gemeenten aan zeggenschap en verantwoordelijkheid hebben gekregen door de decentralisaties van rijkstaken in het sociaal domein. Maar ook de vorm is veranderd. Actiegroepen, burgerparticipatie, social media; hoe verhoudt zich dat tot jouw rol als volksvertegenwoordiger? Kortom: hetzelfde blijven doen in 15, 9 uur en toch een ander resultaat verwachten is waanzin, of toch niet?

Anders doen

De centrale boodschap van de Raad is: besteed meer tijd aan het gesprek met de burger, dan aan het lezen van papier (al dan niet digitaal).
Natuurlijk doet zich dan ook direct de ‘HOE’-vraag voor. De Raad werkt in het rapport een vijftal aanbevelingen uit. Het drukbezette raadslid heeft natuurlijk geen tijd om het zoveelste rapport van vijftig bladzijden tot zich te nemen. Toch licht ik er graag twee uit:

1. Het gaat hier dan vooral over rolvastheid oftewel hoe duidelijk ben je als gemeenteraad. De Raad noemt het heel treffend: Problemen agenderen is niet hetzelfde als de gewenste antwoorden geven. Het betekent het proces zo organiseren dat burgers en organisaties zich gehoord weten en zich fatsoenlijk behandeld voelen. Dit kan plaatsvinden op verschillende tijdstippen en manieren. Maar het start bij de gemeenteraad zelf. Het stellen van kaders bij beleidsvraagstukken vooraf is essentieel. Als dat niet of beperkt gebeurt is het voor alle partijen een vrijbrief om politieke geschillen bij elke vervolgstap breed uit te meten. Bij veel nieuwe beleidsvraagstukken is het vaak lastig om voor gemeenteraden de kaders vooraf te stellen. De inzet van de Spilter versnellingskamer kan daarbij behulpzaam zijn. De Spilter versnellingskamer is een omgeving waarin in korte tijd een maximale hoeveelheid ideeën en meningen worden gegenereerd. Deelnemers wisselen overleg en discussie af met het gebruik van laptops of tablets om tegelijkertijd op vragen, stellingen en analyses te kunnen reageren. Deze methodiek is wetenschappelijk bewezen en leidt tot 50% verkorte overlegtijd. En daar gaat het hierover. Natuurlijk blijft er voldoende ruimte over voor de politieke weging bij het vaststellen van de kaders in de gemeenteraad zelf.
    
2. De Raad noemt ook verschillende manieren om burgers te horen en te betrekken bij beleidsvorming in de gemeenteraad. Maar ook hiervoor geldt wees duidelijk hoe de rol van de gemeenteraad is als burgerparticipatie wordt ingezet. Hoeveel ruimte geef je aan burgerinitiatieven en onder welke voorwaarden? Als je als gemeenteraad het College opdraagt om meer ruimte te geven aan burgerinitiatieven zonder duidelijke voorwaarden vooraf, dan is het schieten met een schot hagel. Afgezien van het feit dat het de kans op een succesvol burgerinitiatief minimaliseert, draagt het niet bij aan vertrouwen of nieuwe betrokkenheid vanuit de burgerij. En daar gaat het hier ook over. Graag verwijs ik hiervoor naar goede en minder goede voorbeelden in: Hoe waardeer je een maatschappelijk initiatief? Natuurlijk biedt Spilter ook verschillende mogelijkheden om burgers op een doeltreffende en effectieve manier te bereiken en in te zetten bij beleidsvorming. Dat kan bij een online (wijk)onderzoek, inloopavond maar ook bij een burgerpanel. Deze methodiek werkt tijdbesparend en doet recht aan alle deelnemers.

Ander resultaat

Bovengenoemde methodieken zijn hulpmiddelen en vervangen de eigen inbreng en inzet van de raadsleden niet. Vanuit de wetenschap dat de tijdsdruk van raadsleden niet lager zal worden, moet je wel overgaan tot anders doen. De andere resultaten komen dan vanzelf!

Door  Corine Vreugdenhil, beleidsadviseur, procesbegeleider en trainer

Partner bij De Sociale Verbinders www.desocialeverbinders.nl
Associate Partner bij Maarleveld van Nieuwpoort www.mvnp.nl

Voormalig raadslid gemeente Westland 2006 – 2014.